Serat Wedhatama Pupuh Sinom
SINOM
|
||
Guru wilangan
|
Guru lagu
|
Guru gatra
|
8
|
a
|
9
|
8
|
i
|
|
8
|
a
|
|
8
|
i
|
|
7
|
i
|
|
8
7
|
u
a
|
|
8
|
i
|
|
12
|
a
|
5 6 6 6 6 6 6 6
Nu- la- da la- ku u- ta- ma
tu- mrap- e Wong ta- nah Ja- Wi
wong a- gung ing Ngek- si- gan- da
1 2 3 2 1 6 5 6
Pa- nem- bah- an Se- na- pa- ti
1 2 2 2 2 1 23
ke- pa- ti a- mar- su- di
su- da- ning ha- wa Lan nap- su
6 1 1 1 1 1 1
pi- ne- su ta- pa bra- ta
1 2 3 2 1 6 5 6
ta- na- pi ing si- yang ra- tri
a- me- ma- ngun kar- ye- nak tyas ing se- sa- Ma
- Serat Wedhatama aweh pangalembana marang pawongan kang seneng aweh pangapura lan sabar.
- Serat Wedhatama nengenake kadewasaning akal,pikiran, rasionalitas utawa intelektualitas. Ngelmu iku kudu lumaku kanthi nalar (logika) lan iku kabeh bisa digayuh kanthi tapa prihatin
- Babagan karakter lan perilaku kang becik (laku utama), serat Wedhatama menehi tuladha Panembahan Senapati. Piyambake temenan anggone meper hawa nepsu kanthi tapa. Piyambake ngupadi tansah gawe seneng atining liyan lan ing saben pasamuwan tansah gawe tentrem, tansah nglakoni prihatin, bisa ngendhaleni mangan lan turu. Saben medal saka kraton piyambake ngumbara ing papan sepi supaya entul ngelmu kasampurnan lan cetha apa kang tinuju kanthi ancas/ tujuan supaya alus bebudine.
- Serat Wedhatama ngajarake babagan telung nilai kang bisa ngangkat drajate manungsa yaiku pangkat, bandha, lan kapinteran
- Serat Wedhatama ngajarake telung prakara kang dadi cagaking panguripan, yaiku lila yen kelangan, sabar nalika entuk pacoban, lan nrima ing pandum pasrah sumarah marang Gusti.
- Serat Wedhatama ngajarake ngedohi sipat angkara murka yaiku nesu tanpa alesan, nutupi kaluputane dhewe, milara wong liyan, pengin dianggep pinter senadyan bodho lan duwe pamrih.
g. Damel Syair Tembang Sinom
A. Paugeran tembang sinom (3G) : guru
gatra , guru wilangan , guru lagu
1.
Guru gatra : cacahe gatra(baris) saben sak pada (bait ).
2.
Guru wilangan : cacahe wanda (suku kata) saben sak gatra(baris).
3.
Guru lagu : tibané swara ing pungkasaning gatra(baris).
Paugeran tembang sinom = 9 gatra : 8-a, 8-i, 8-a, 8-i, 7-i, 8-u,7-a, 8-i, 12-a
Kanggo luwih jelase, gatekake syair tembang ing ngisor iki.
Sinom Laras Pelog Pathet Nem
Nu-la-dha la-ku u-ta-ma
Tum-mra-pe wong ta-nah Ja-wi
Wong a-gung ing ngek-si-gan-da
Pa-nem-ba-han Se-no-pa-ti
Ka-pa-ti a-mar-su-di
Su-da-ne ha-wa lan nap-su
Pi-ne-su ta-pa bra-ta
Tan-nan-pi ing si-yang ra-tr i
Ha-me-ma-ngun kar-ye-nak tyas-sing sa-sa-ma
Paugeran tembang sinom:
Guru
gatra : 9
Guru
wilangan : 8, 8, 8, 8, 7, 8, 7, 8,12-
Guru
lagu : a, i, a, i, i, u, a, i, a
B.
Langkah gawe tembang:
1.
Tentoke tema tembang (katresnan, sosial, agama, pendidikan, kekancan, lsp).
2.
Gatekake struktur tembang sinom ( 9 gatra : 8-a, 8-i, 8-a, 8-i, 7-i, 8-u,7-a,
8-i, 12-a)
3.
Gawe ukara miturut aturan saben gatra.
4.
Tulis ukara saka ndhuwur mengisor
5.
Nganggo tembung endah lan purwakanthi.
6.
Cek tembang sing wis digawe.
Tuladha
:
Sinom
(tema kaluarga)
Sedulur
pada elinga
Temenana
nggonmu urip
Bekti
biyung bekti bapa
Duwe
pakerti kang becik
Tumindhak
kang pratitis
Kakang
adhi tansah rukun
Tuladha
kang utama
Lung
tinulung nora lali
Kabeh
mau kanggo kluarga kang mulya
C. Purwakanthi
Purwakanthi
yaiku runtute swara ing ukara, wanda utawa tembung kang kapisan nggandheng
wanda utawa tembung ing saburine.
Purwakanthi
ana werna telu yaiku :
1.
Purwakanthi guru swara: yaiku purwakanthi kang runtut swarane.
Tuladha:
✓Yen
gelem obah bakal mamah.
✓Anak
polah bapa kepradhah
2.
Purwakanthi guru sastra : yaiku purwakanthi kang runtut sastrane utawa
tulisane.
Tuladha:
✓Bobot,
bibit, bebed.
✓Sing
sapa salah bakale seleh.
3.
Purwakanthi lumaksita utawa ana sing ngarani purwakanthi guru basa : yaiku
purwakanthi sing tembunge ing ukara sadurunge dibaleni maneh ing ukara
candhake.
Tuladha:
✓Witing
klapa, klapa mudha saupama.
✓Bayem
arda, ardane ngrasuk busana.
Sumber : https://www.youtube.com/watch?v=ctPxEvqvRwk